NMBS Elektrische Locomotieven

Inleiding

In de jaren zestig was het door de massale elektrificaties mogelijk om internationale treinen te verzekeren met elektrische locomotieven. Na de electrificatie begin jaren 60 van de verbinding Amsterdam - Parijs had de NMBS voor deze verbinding type 150 besteld.
Toen het in mei 1966 ook mogelijk tussen Brussel en Keulen elektrisch te rijden. Werd opnieuw een serie meersysteemlocs besteld, ditmaal geschikt voor de spanning van 15 kV bij de DB in plaats van de spanning op het NS-net. Technisch zijn ze een verdere ontwikkeling van het type 150, ook met gelijkrichters van Siemens (160.001-160.004) en ACEC (160.021-160.024). Het uiterlijk werd wel gewijzigd, naar aanleiding van proeven met betrekking tot een betere stroomlijn bij een loc type 140. Omdat er nog geen sprake was van de toename van het treingewicht, is de trekkracht ten opzichte van de 150 gelijk. De reeks, vanaf 1971 1601-1608, werd jarenlang gebruikt tussen Oostende en Keulen en sporadisch ook tussen Brussel en Parijs en van Brussel naar Luxemburg, en verder.... Verder, want kortstondig (in 1974) reden de 16's de vakantietrein 'Freccia del Sole' doorgaand naar Spiez in Zwitserland! Hiertoe waren de 1601 en 1602 voorzien van een vierde patograaf naar Zwitsers model. De elektrische installatie was echter niet goed geschikt voor zware hellingen en bovendien zorgde het voor storingen aan het SBB-beveiligingssysteem. Hun inzet was dus van korte duur. Ook de 160's kwamen lichtblauw in dienst, enkele locs werden in de jaren zeventig geel, waarna het blauw standaard werd.

Reeks 16 kreeg feitelijk de alleenheerschappij op de dienst Oostende-Keulen. Met de introductie van een hernieuwde EuroCity "Memling" werden de 1602, later gevolgd door de 1601, in de nieuwe grijze huisstijlkleur van deze trein geschilderd. Dit was gesponsord door Märklin en uiteindelijk is de jongste huisstijl van de NMBS op deze kleurstelling gebaseerd. Tegen de tijd dat beide locs weer blauw werden, werd de 1608 opnieuw met medewerking van Märklin goudkleurig bestickerd, ten behoeve van een goed doel. De locomotief heeft tot zijn buitendienststelling in zijn gouden jasje blijven rondrijden.

Het enige grote ongeval van de eerste meerspanningslocomotieven (reeks 15, 16 en 18) staat op naam van de 1607. Tijdens een verkeerd rangeermanouvre in Oostende werd de 1607 in 1994 door een stootblok geduwd in een seinhuis geduwd. De locomotief was zwaar beschadigd en hetgeen wat restte van de locomotief werd korte tijd daarna verschroot.

Omdat reeks 16 feitelijk enkel werd ingezet op de ICa Oostende-Keulen, verloor de reeks bij het verdwijnen van de EC's amper diensten. Dit veranderde in 2002, toen de ICa niet meer doorreed tot Keulen. De locomotieven werden op slag werkloos…
Na het beëindigen van hun diensten op de ICa, werden ze tijdelijk ingezet op de ICg vooraleer ze definitief werden toegewezen als trekkracht voor enkele P-treinen tussen Brussel-Oostende (1 P-trein bestond zelfs uit gloednieuwe M6'en!) en Brussel-Welkenraedt. In tegenstelling tot de andere meerspanningslocomotieven werd reeks 16 na de massale invoer van TGV's nog vaak ingezet op internationale verbindingen: EN Donauwaltzer (tot eind 2003), de treski (vanaf 2006) en de Jan Kiepura (2004-2008).
Door de economische crisis in 2009 en de bijhorende instorting van het goederenvervoer werd de NMBS geconfronteerd met een locoverschot. Van deze gelegenheid werd gebruik gemaakt om reeks 15 buiten dienst te stellen ten voordele van "modern geweld".

De 1602 werd bewaard door de NMBS, de 1608 door het TSP. De overige 16'ers (1601, 1603, 1604, 1605 en 1606) werden op 13 & 14 februari van hun laatste stelplaats (Oostende) overgebracht naar sloper Casier te Deerlijk. 1601 en 1603 werden enkele maanden later alsnog vervoerd naar Gent-Zeehaven omdat ze mogelijk verkocht werden. Toen de verkoop uitbleef kregen de 1601 en 1603 in februari 2015 een enkel ritje naar sloper Galloo in Gent.

Bewaarde exemplaren

 

Nr	Eigenaar	Standplaats	Opmerkingen
1602	NMBS	Schaarbeek
1608	TSP	Schaarbeek

© Sicco Dierdorp

Het is verboden om de volledige tekst van deze pagina te publiceren zonder toestemming van de rechthebbende