NMBS Elektrische Locomotieven

Inleiding

Tijdens de aanleg van HSL4 werden door de NMBS en de HSA (High Speed Alliance, een samenwerking tussen de NS en KLM) 19 hogesnelheidsstellen van het type V250 van AnsaldoBreda besteld. Al in 2005 werd bekend dat deze stellen niet tijdig geleverd konden worden voor de geplande opening in december 2007. NS Hispeed (het bedrijf dat de treindienst uitbaat voor lijn 4) en de NMBS bestelden bij leasebedrijf Angel Trains 15 locomotieven om bij de opening toch enkele shuttle treinen te kunnen rijden. Van deze reeks waren 3 locomotieven voor rekening van de NMBS, men wilde ze inzetten tussen Antwerpen-Centraal en Noorderkempen (het enige Belgische tussenstation op een hogesnelheidslijn!). Men was van zin om 3 I11-rijtuigen te laten omkaderen door 2 locomotieven, en de derde als reserve te houden.
In samenspraak met AT werd er gekozen voor de "Traxx 2E F140 MS locomotives van Bombardier". Dit leek een vreemde keuze omdat de het reeksnummer, F140, staat voor locomotieven geschikt voor zwaar goederenvervoer met een maximumsnelheid van 140 km/uur. Terwijl men feitelijk op zoek was naar passagierslocomotieven die 160km/u konden rijden! De keuze kan verklaart worden doordat AT reeds een order bij Bombardier had lopen voor een aantal locomotieven van dit type, en men de locomotieven mitst een aantal technische en softwarematige ingrepen de locomotieven geschikt kon maken voor passagiersdienst bij 160 km/u.

In september 2006 werden de eerste testlocomotieven afgeleverd in Nederland, welke maanden aan een stuk getest werden in België en Nederland. Het werd na een tijd duidelijk dat deze locomotieven niet op tijd gekeurd raakten, wat uiteindelijk niet erg bleek te zijn daar lijn 4 niet eens voltooid was. Eind 2007 raakten de locomotieven eindelijk gekeurd en werden ook de 3 eerste 186'ers geleverd aan de NMBS. De locomotieven werden administratief omgenummerd naar reeks 28 (2801 - 2803) en werden begin 2008 officieel in dienst genomen. Omdat lijn 4 nog steeds niet af was, begonnen de 3 locomotieven hun spoorcarrière in de goederendienst.

Ondertussen was in december 2007 bekend geraakte dat het toenmalige B-cargo 40 elektrische goederenlocomotieven bestelde bij Angel Trains ten behoefte van Cobra-Rail (joint-venture tussen B-cargo en DB Schenker ivm goederenvervoer tussen België en Duitsland). Deze locomotieven gingen ingezet worden op lijn 24, die tegen november 2008 geëlektrificeerd ging zijn.
De keuze voor deze elektrische locomotieven was een interessante wending in de B-cargo strategie. B-cargo was immers plannen aan het maken om een nieuwe reeks zware diesellocomotieven "reeks 56" te bestellen die onder andere gebruikt gingen worden voor grensoverschrijdende diensten over lijn 24. Ook toen op 14 maart 2006 duidelijk werd dat men lijn 24 écht ging elektrificeren, was B-cargo niet meteen zinnens om "reeks 56" ten dode op te schrijven.
De 40 extra locomotieven van B-cargo waren technisch volledig gelijk aan de eerste 3 exemplaren voor de reizigersdienst. Daarom werd beslist om dit lot ook onder reeks 28 onder te brengen, en aansluitend te nummeren : 2804 - 2843. Eind juli 2008 kwamen de eerste 28'ers aan in België, maar het duurde nog tot september vooraleer deze nieuwe partij ook werd ingezet voor goederendiensten. Toen lijn 24 in de loop van november onder spanning stond, werden verschillende goederentreinen al vlug gereden met reeks 28 tot aan de Duitse grens. Wegens de ongezien snelle levering (tot wel 6 locomotieven in 1 keer!), werd de goederendienst op lijn 24 op 2 à 3 weken tijd, op enkele uitzonderingen na, volledig overgenomen door reeks 28. Hierdoor verloor reeks 55 vrij vlug haar diensten, en werd ze in de loop van 2009 volledig aan de kant geschoven. Reeks 28 doet niet enkel grensoverschrijdende transporten naar Duitsland, ook in Nederland is ze actief in het goederenvervoer. Door haar inzet naar Nederland werd hier reeks 25.5 terzijde gesteld.

De Noorderkempen-shuttle

Oorspronkelijk werden de 28'ers in 2005 besteld om de binnenlandse trein tussen het nieuwe station Noorderkempen (in Brecht) en Antwerpen-Centraal te verzekeren. Omdat dit deel , als eerste van het gehele lijn 4 traject, pas openging op 15 juni 2009 was het lang onmogelijk om ze hier effectief voor in te zetten.
Bij hun levering in 2008/2009 was reeks 28 echter ook niet geschikt om diensten uit te voeren op lijn 4. ETCS was immers nog niet geïnstalleerd op deze tractievoertuigen. En laat ETCS nu net het enige beveiligingssysteem zijn dat hier op was geïnstalleerd… Na hun levering werd er ETCS voorzien, maar men slaagde er niet in om alles 100% werkend te krijgen. Na maanden van testen kwam de openingsdatum van lijn 4 in zicht, en werd er bij de NMBS beslist om af te zien van reeks 28 op lijn 4. Als alternatief koos men voor een 13 omkaderd door 2 M6 stuurstandrijtuigen! Reeks 13 had immers net als reeks 28 geen functionerende ETCS-installatie, in tegenstelling tot de 2 M6-rijtuigen. De Noorderkempen Shuttle wordt sindsdien gereden in deze samenstelling: M6Bx + M6B + HLE13 + M6B + M6Bx. Overigens is men er ondertussen wel in geslaagd om de 186'ers te voorzien van een werkende én gehomologeerde ETCS-installatie.

Beneluxdienst

Reeks 28 is er oorspronkelijk gekomen om de beneluxdienst te vervangen zolang de V250 niet geleverd werden. Omdat de hogesnelheidslijn niet klaargeraakte, en de locomotieven niet gehomologeerd raakten om hierop te rijden. Werd er gekeken naar een oplossing om de geleasede locomotieven toch te laten rijden. Men heeft uiteindelijk beslist om de 186'ers van NS Hispeed (ondertussen uitgebreid tot 20 stuks) in te zetten voor de beneluxtreinen op conventioneel spoor. Reeks 11 had immers vaak last van technische problemen en geraakte met moeite de spoorwegtunnel onder Antwerpen-Centraal op. Ook de bijhorende stuurstandrijtuigen naderden hun uiterste revisietermijn en gingen stilletjesaan buiten dienst worden gezet. Op 11 augustus 2008 werd de eerste beneluxtrein getrokken door een 186'er. Tegen 12 december 2009 hadden de 186'ers, in een nieuw opgerichte pool met aangepaste NMBS 28'ers (waaronder enkele Cobra-exemplaren), alle 11'en van de beneluxdienst verdreven.
Omdat NS Hispeed in 2011 zijn binnenlandse verbindingen op de HSL fel uitbreidde, werden alle 186'ers uit de beneluxdienst teruggetrokken. Dit had als gevolg dat B-cargo nog meer goederentraxxen moest afstaan om de beneluxdienst te blijven verzekeren. Buiten de 2801 - 2803 werden ook de 2811, 2816, 2825, 2834, 2835, 2836, 2838, 2839 en 2840 aangepast voor de reizigersdienst.

Door het veranderen en uitbreiden van diensten bij NS Hispeed is er op de beneluxdienst de laatste een enorm verloop aan rijtuigen. De vertrouwde (en tot roze lollystok gerenoveerde) NS-intercityrijtuigen worden af en toe bijgestaan door een NMBS I6 en/of I10-stam en sinds april 2011 zelfs door een rijtuigenstam van de OBB!

Met de komst van de nieuwe dienstregeling op 9 december 2012 werd er beslist om na meer dan 55 jaar een einde te maken aan de beneluxverbinding tussen Brussel-Zuid en Amsterdam. Dit ten voordele van de snellere en duurdere Fyra-stellen V250 van NS Hispeed. De 2801 - 2803, die eigendom waren van B-mobility verdwenen in de mottenballenkast. Terwijl de exemplaren van B-logistics terug gebruikt werden voor goederendiensten.

De Lage Landen trein

De V250 stellen bleken door technisch falen niet de meest betrouwbaarste stellen te zijn. Wegens een incident waarbij een stel een bodemplaat verloor, werden de stellen vanaf 18/01/2013 voor onbepaalde tijd van het Belgisch spoornet verbannen. Om een alternatief te hebben voor de weggevallen Fyra verbinding werden er plannen gemaakt om een benelux v2.0 (lees lage landen trein) in te leggen, deze ging echter maar rijden tot Den Haag in plaats van tot Amsterdam. Als tractiemiddel werd er gekozen voor reeks 28'ers van de NMBS en als reizigersmateriaal voor de NS-intercityrijtuigen die sinds het verdwijnen van de oude verbinding steeds aan de kant hebben gestaan. Voor deze verbinding ging men 8 28'ers nodig hebben, terwijl B-mobility maar 3 (op 01/2013) stuks bezat (2801-2803). De resterende 5 28'ers werden gehuurd bij B-logistics, die op zijn beurt de net off-leasde 29'ers (II) terug huurde van Angel Trains om zijn 28'er-tekort op te vangen!
Op 18/02/2013 reed de eerste nieuwe lage landentrein tussen Brussel en den Haag. In het begin ging het maar om 2 slagen per dag. Maar vanaf 11/03/2013 werd dit uitgebreid naar 8 slagen.
In de jaren erna zijn de NS 186 111, NS 186 122, 2844, 2845, 2861, 2862 en 2863 nog gehuurd geweest om tijdelijk het locomotievenbestand van de lage landen trein op pijl te houden.

Benelux v2.0

Al lang voor de komst van de Fyra-stellen was het de bedoeling dat de 28'ers met de beneluxtrein over lijn 4 naar Amsterdam gingen rijden. Vanwege het ene na het andere technisch obstakel werd de deadline keer op keer uitgesteld. Midden 2017 leek het erop dat Bombardier vrij snel software kon leveren die correct werkt op lijn 4. Met de verbinding over lijn 4 wordt er ook een stop ingelast in Breda. Dit houdt in dat er in Breda kop dient gemaat te worden. Daarom werd er beslist om vanaf 6 november de lage landen trein in sandwich samenstelling (locomotief in dienst vooraan en achteraan de trein) te laten rijden. Een verdubbeling van het aantal locomotieven per trein houd uiteraard ook een verdubbeling van het aantal benodigde locomotieven in. De NMBS zal 12 28'ers leveren (2802 - 2813) en de NS zal ook 12 stuks leveren (186 001 - 186 012). De overige 3 28'ers die eind 2017 nog extra in dienst zijn voor de lange landentrein (2845, 2861 en 2863) worden niet uitgerust met de sandwich software omdat de NMBS voldoende eigen Alpha Trains 28'ers in stock heeft. Dit komt omdat Lineas (vroegere B-logistics) sinds eind 2016 stelselmatig minder 28'ers van de NMBS huurt.
Begin 2018 had Bombardier eindelijk een correct werkende software ontwikkeld, en op 09/04/2018 kon men voor de eerste keer in commerciële dienst over lijn 4 rijden! Dit was bijna 10 jaar later den oorspronkelijk gepland...

Inzet

Buiten hun taken op de reizigersdienst wordt reeks 28 ingezet voor zowat alle grensoverschrijdende goederentreinen tussen grote depots als Antwerpen, Gent, Kinkempois,… en Duitsland of Nederland. Omdat B-cargo door het terugtrekken van de 186'ers van Hispeed een groot aantal 28'ers moest afstaan. Treed er in deze reeks al eens loctekort op. Dit lost men op door de inzet van een extra traxx: een koppel 77'ers bestaande uit de 7866-7869 die nog toegelaten zijn in Duitsland. Wanneer er locoverschotten zijn kon reeks 28 voor diverse binnenlandse treinen worden gezien. Vanwege de verminderde trafiek is deze extra traxx in de loop der jaren overbodig geworden. Meer nog, vanaf april 2012 tot april 2013 werd de 2833 zelfs doorverhuurd aan de private vervoerder Railtraxx!

Met de nieuwe dienstregeling van 9 december 2012 werd een groot deel van reeks 28 ingezet voor het binnenlands verkeer ter vervanging van reeks 20. Voor deze diensten houd men de 2806, 2808, 2809, 2817, 2821, 2827, 2832, 2833 (vanaf 04/2013), 2837, 2841 en 2842 apart. De rest van de vloot dient nog steeds voor buitenlandse diensten in het kader van het Cobra-project of trekt de lage landen trein.

Uitbreiding

Met de nieuwe dienstregeling van 14 december 2014 werd het traject van de lage landen trein verlengd tot Amsterdam en kwamen er extra ritten bij. Omdat noch NMBS-logistics noch NMBS-technics over voldoende traxxen beschikte, was een uitbreiding noodzakelijk. Deze uitbreiding vond men bij het leasebedrijf Macquarie in de vorm van locomotief E186 240, die het nummer 2844 zou dragen. Een tweede traxx werd tijdelijk gevonden bij de NS. E186 142 kreeg een downgrade zodat hij naar België kon rijden in het geval van een traxx tekort bij de NMBS. Na de buitendienststelling van de 2844 kwam de 186 237 in dienst, die hernummerd werd tot 2845.
In maart 2015 verscheen de E186 183 plots op de Belgische sporen. Deze traxx, die eigendom is van Railpool, kwam in België testritten uitvoeren op lijn 4 voor het project benelux plus. Dit houdt in dat de lage landen trein/benelux vanaf 2016 via lijn 4 kan sporen in plaats van lijn 12. Na het succesvol beëindigen van de testritten kreeg deze traxx het nummer 2861 aangemeten en werd hij vanaf april ook ingezet op de lage landen express. In mei werd reeks 28 nogmaals uitgebreid met de 2862 van Railpool. Toen deze laatste in november 2015 weg moest voor een uitgebreide revisie kwam Railpool 186 424 voor de benelux te hangen. Na de revisie kwam 2862 niet meer terug en prompt nummerde de NMBS 186 424 om in 2863.

Buitendienststelling

Rond maart 2013 werd bekend dat de 2801 - 2803 van B-mobility werden teruggeroepen door Alpha Trains omdat ze het einde van hun leaseduur bereikt hadden. Vanwege de lage landentrein kon B-mobility geen 3 28'ers missen en werd aan Alpha Trains gevraagd om het leasecontract te verlengen. Enkel de 2802 en 2803 konden verder geleased worden waardoor 2801 eind maart 2013 buiten dienst gesteld werd.
Na een revisie in november 2015 ging 2862 plots off-lease. De 2844 ging off-lease in december 2016. 2861, 2863 en 2845 gingen in november 2017 off-lease nadat de NMBS ze niet meer nodig had voor de beneluxdiensten

Reeks 28 is in het begin gebruikt voor reizigers en voor goederendoeleinden, en dus voor 2 verschillende firma's (NMBS voor reizigers, B-logistics voor goederen). Wat amper geweten is, is dat de NMBS alle 28'ers rechtstreeks huurt bij Alpha Trains, en een deel van de vloot doorverhuurt aan B-logistics. In december 2015 sloot B-logistics een contract met Railpool om 36 traxxen te leasen die tussen december 2016 en 2021 geleverd gaan worden. Het overschot aan 28'ers zal B-logistics teruggeven aan de NMBS. Als reactie hierop besliste de NMBS om enkel nog de 2802 - 2813 te houden voor de benelux 2.0 diensten. En de andere 28'ers terug naar Alpha Trains te sturen als B-logistics (in 2017 hernoemd naar Lineas) ze niet meer nodig heeft. In de eerste helft van 2017 werden er nog een aantal wissels uitgevoerd tussen de NMBS en B-logistics 28'ers om de juiste 28'ers in de beneluxpool te krijgen. De eerste AT 28'er ging in oktober 2017 off-lease, de andere stuks volgende in de jaren daarna.

Software

Software én reeks 28 in de beneluxdienst. Menig NMBS'er krijgt spontaan grijze haren bij het horen van deze combinatie. Het is een publiek geheim dat er tijdens hun dienstjaren op lijn 4 opvallend veel software-updates geweest zijn bij deze 28'ers. Dit heeft in het verleden vaker tot problemen geleid bij de benelux-treinen met aan kop en staart een 28'er met verschillende software-versies. Om deze problemen te vermijden werd er bij een nieuwe softwareupdate (de SW9.4.3) in oktober 2023, de reeds uitgeruste locomotieven voorzien van een smalle blauwe lijn die rondom de hele locomotief ging.

De Eurocity-verbinding

In december veranderd traditiegetrouw de dienstregeling op het spoorwegnet. Op 15 december 2024 nét ietsje meer dan anders richting Nederland. De huidige Beneluxdienst verdwijnt en wordt vervangen door een EuroCity en EuroCity Direct verbinding. Een verdubbeling van het aanbod dus! De Eurocity Direct (EC-D) zal tussen Lelystad en Brussel-Zuid rijden in in België enkel stoppen in Antwerpen-Centraal en Brussel-Zuid. De EuroCity (EC) rijd tussen Rotterdam en Brussel-Zuid en stopt op alle stations waar de benelux vroeger ook stopte. Qua tractie is er bij de EC-D gekozen voor de nieuwe NS IC-NG B stellen, en de EC krijgt I11'en omkaderd door traxxen. Met het verdwijnen van de beneluxtreinen verdwijnen de NS ICRm rijtuigen niet alleen vanop het Belgische net. Ook de NS traxxen zijn niet meer voorzien om op de EC te rijden. Om het aantal benodigde treinen toch te kunnen verzekeren moest de NMBS op zoek naar 4 extra traxxen. Dit werden de 186 119, 186 120, 186 121 en 186 122, het opmerkelijke aan deze nummers is dat deze traxxen tot voor kort door de NS geleased werden en in NS-livrei hun rondjes deden. De nieuw gelaesede traxxen komen bij de NMBS in dienst onder nummers 2869, 2870, 2871 en 2872.

Livrei

In tegenstelling tot hun fraaie rood herstickerde broertjes, de 186'ers van NS hispeed, is het livrei van reeks 28 "om van te huilen". De locomotieven rijden rond in een groen-grijze standaard Angel Trains livrei en dragen op hun front een 186 XXX nummer, dat alle traxxen krijgen bij het verlaten van de Bombardier fabrieken.
De livrei-verfraaiing door de NMBS bleef beperkt door het aanbrengen van een 28XX nummer op het front en de flanken. Opvallend is dat het frontnummer van de 2801-2803 rechts op het front staat, en bij de rest van de reeks in het midden.
Dankzij de uitbreidingen van de vloot in 2014/2015 is er wat meer kleur in reeks 28 gekomen. De exemplaren van Macquarie dragen een fraaie volledig witte livrei en de exemplaren van Railpool is getooid in een grijs kleedje met blauwe railpool logo's. Deze locomotieven kregen net als de rest van de vloot zwarte 28XX stickers op hun front/zijwanden. Relatief snel gingen ze off-lease en tegen november 2017 bestond de vloot terug uit enkel standaard groene Alpha Trains traxxen.
Met het overdragen van de 2843 naar de beneluxdienst eind 2021 kreeg reeks 28 voor de eerste maal een uitbreiding op het standaard livrei: Een grote gele sticker en de naam 'Kamila" fleurden de locomotief op. Dit viel zo hard in de smaak dat men vanaf eind 2022 stilletjesaan alle 28'ers van een naam ging voorzien. een speciale vermelding verdient 2808 "De Feniks", buiten een nieuwe naam werd het front opzichtig getooid met grote wit-geel-rood-blauwe strepen.

2802: Ludo
2803: Jan
2804: De Pijl
2805: De Stephanson
2806: De Olifant
2807: De Bliksem
2808: De Feniks
2809:
2810: De Belg
2811: De Sinjoor
2812: Maria
2813: Piet
2843: Kamila

Ter gelegenheid van de feestdagen wordt sinds 2022 1 locomotief van reeks 28 aangekleed met extra stickers. In 2022 kreeg 2812 een reuzegrote kerstboom opgekleefd op de zijwanden. In 2023 was 2804 "the chosen one".

Met de leasing van traxxen 2869, 2870, 2871 en 2872 zorgde de NMBS voor een heuse trendbreuk met de livrei van reeks 28. Deze traxxen kregen een volledig nieuw NMBS livrei geinspireerd op dat van reeks 17. Het vreemde is dat 2869 en 2870 2 kleine B-logo's op hun zijwand kregen terwijl er bij de 2871 en 2872 geopteerd werd voor 1 groot.

Het is verboden om de volledige tekst van deze pagina te publiceren zonder toestemming van de rechthebbende