|
|
Inleiding
De typen 602 (6 stuks, vanaf 1971 4231-4236) en 603 (30 stuks, na 1971 4301-4330) waren vrijwel identiek aan elkaar. Ze werden geleverd met een SEM-motor en overbrenging. De 602 was bedoeld voor de diensten van Brussel naar vliegveld Zaventem (de 'Sabena' dienst) en de 603 voor het 'gewone' binnenlandse verkeer. De 602 was hiertoe voorzien van een wat luxer interieur én, in tegenstelling tot de rest, een eerste klasse afdeling. Tevens was de bagageafdeling wat groter. Tijdens de wereldtentoonstelling van 1958 en de periode erna ontstond er min of meer tijdelijk een grotere behoefte aan rijtuigen voor het verkeer naar de luchthaven, waardoor er enkele 603's tijdelijk verbouwd werden tot 602's (naast het inzetten van enkele onverbouwde 603's). Van definitieve aard was de ombouw vóór deze vervoersgroei van de 602.06 tot 603.31 in september 1957. De ombouw van één van de 603's tot 602 precies een half jaar later was daardoor definitief om weer zes 602's te krijgen, het betreft de ombouw en vernummering van de 603.15 in 602.06 (tweede bezetting). In 1971 werd de 603.31 vernummerd in 4315 om weer een aaneengesloten nummerreeks te krijgen, de 4236/4336 was dus de oorspronkelijke 602.15. In 1971 werd het type 602 vernummerd in 4231-4236, en bij de lopende revisie in de jaren erna werden ze gestandaardiseerd aan de reeks 43 en vernummerd in 4331-4336. Met de vernummering van 4234 in 4334 in 1976 verdween de reeks 42. In de Sabena-dienst waren ze vervangen door nieuwe elektrische stellen serie 595-600.
Inzet
De motorrijtuigen type 603 werden in dienst gesteld vanuit Bertrix en Aarschot en daarmee was er gelijk de tweedeling Ardennen/Vlaanderen die de reeks tot 1984 gekend heeft. De rijtuigen van Bertrix reden over Libramont naar Gouvy, die van Aarschot reden op diverse lijnen in de Kempen. Al na enkele jaren verhuisden de 603's van Aarschot naar Kortrijk en werden ze in westelijk Vlaanderen ingezet. Korte tijd (tussen 1959 en 1961) hebben enkele rijtuigen vanuit Kinkempois en later Herbesthal naar Spa gereden. In de jaren zestig tenslotte reden ze ook vanuit Brussel, maar ook deze inzet was tijdelijk. Begin jaren tachtig verdrongen enkele 43'ers de oude 49'ers (type 553) in de personeelsdiensten Welkenraedt-Montzen. Tussen 1984 en 1987 gingen alle rijtuigen buiten dienst, versneld door het relatief dure onderhoud aan de 43'ers ten opzichte van de 44 en 45 (type 604 en 605)
Livrei
De motorrijtuigen van de typen 602-605 hebben nog net de tweetonige groene kleurstelling met gele sierlijnen (en één enkele koplamp!) op het front gekend, maar werden al snel donkergroen. Bij een revisie in de eerste helft van de jaren zeventig werden de drie frontruiten vervangen door twee grotere en in dezelfde periode werden zij ook roodgeel (er hebben nog enkele onverbouwde rijtuigen in de nieuwe kleuren gereden doordat veel motorrijtuigen al snel door de stelplaats zelf alvast in de nieuwe kleuren geschilderd waren).
Tweede leven
Enkele 43'ers zijn na hun buitendienstelling verbouwd tot dienstwagen voor de dienst ES (Elektriciteit & seinwezen). Door diverse problemen werden uiteindelijk niet alle geplande rijtuigen verbouwd in de serie ES 400, zodat een aantal nummers overbleven. Enkele jaren geleden zijn enkele van deze ES wagens geremotoriseerd met Mercedes-motoren. De rest werd eveneens van de oorspronkelijke motor ontdaan en ging verder als bijwagen door het leven. De rijtuigen zijn geschilderd in diverse kleurstellingen. De overige rijtuigen werden vrijwel allemaal gesloopt, op de 4302, 4304 en 4333 na. De 4302 kwam terecht bij de BVS, de 4333 bij het TSP en de 4304 werd als laatste voor sloop in Ronet staande rijtuig verkocht aan een hobbyclub in Halanzy (aan de lijn Virton-Athus waar de 43'ers tot 1984 een reizigersdienst onderhielden), maar deze 4304 staat in desolate toestand al jaren in Bertrix.
Bijwagens
Absoluut dienen ook de bijwagens van de typen 732 en 734 genoemd we worden. De tweeassige 732 (uit 1954/1955) en de vierassige 734 (uit 1955) hebben jarenlang met de typen 603, 604 en 605 gereden. Van de 732 waren er twintig gebouwd. Ze waren 12,13 meter lang, de 734 was 14,81 meter lang. Beide typen waren geschikt om als tussenrijtuig te dienen tussen twee motorwagens en er konden zelfs twee 732's of 734's tegelijk in een trein gebruikt worden. De 732's werden al tussen eind jaren zestig en begin jaren tachtig afgevoerd, de 734's reden nog tot eind jaren tachtig en sporadisch zelfs tot medio jaren negentig in de normale dienst! Enkele 732's en alle 734's zijn nog roodgeel geschilderd, een tweetal 734's zelfs blauwgeel! Van het type 734 waren er overigens meer gebouwd in verband met het type 606, zij kwamen uiteindelijk als getrokken rijtuig type R in dienst en hebben zo gereden tot 1981.
Van de 732 zijn voor de wagens 732.04 (SDP), 732.09 (NMBS), 732.10 (TSP) en 732.20 (SDP) bewaard.
Van de 734 is de 734.05 (NMBS) en 734.10 (SCM) bewaard. De 734.05 en 734.07 staan al jaren weg te roesten in de voormalige stelplaats van Bertrix.
Bewaarde exemplaren
| Nr | Eigenaar | Standplaats | Opmerkingen |
| 4302 | SDP | Baasrode-Noord | |
| 4304 | NMBS | Bertrix | Toekomst onzeker |
| 4333 | TSP | Saint-Ghislain |
© Sicco Dierdorp
Het is verboden om de volledige tekst van deze pagina te publiceren zonder toestemming van de rechthebbende