NMBS Diesel Rangeer Locomotieven

Inleiding

Medio jaren zestig, de laatste jaren van de stoomtractie, resteerden vooral nog veel kleine stoomlocs in de rangeerdiensten. Om hier de verdieseling ook definitief uit te voeren, zocht men naar een nieuw type rangeerloc. Hierbij werd voortborduurt op de ervaringen met het Duitse ontwerp van het type 260 (reeks 80) en de nimmer succesvolle Cockerill-protoserie 261 (reeks 81). De nieuwe loc zou weer vertrouwd Belgisch moeten worden.

In eerste instantie werden negentig machines besteld, verdeeld over 35 stuks van het type 273 en 55 van het lichtere (maar verder identieke) type 262. Begin jaren zeventig werd een tweede serie besteld van veertig locs type 273 en twintig type 262. Deze kwamen inmiddels in dienst onder het viercijferig nummersysteem: 7336-7375 en 8256-8275. In tegenstelling tot het eerste lot werden deze locs allemaal gebouwd bij BN en niet bij ABR, zoals alle 262's en tien van de 273's van de eerste negentig. Tevens kwamen de locomotieven gelijk al in de nieuwe Z-schildering in dienst. De bestelling werd korte tijd later uitgebreid met nog eens twintig 73'ers (7376-7395), welke gebouwd werden door Cockerill, CFC Familleureux en La Brugeoise en net als de tweede bouwschijf reeks 82 voorzien was van mogelijkheden tot multiple schakeling. Tenslotte werd nog een vierde bouwserie besteld van tien locs, gebouwd weer door BN, welke bedoeld waren als 7396-7405, maar uiteindelijk door enige modificaties ingedeeld werden als reeks 74 (7401-7410). Ze waren voorzien van mogelijkheden tot multiple schakeling, van grondradio (radiobesturing vanuit de seinposten van Antwerpen Noord) en acht van de tien werden aangepast om in koe-kalfcombinatie te rijden in de heuvel- en sleepdiensten van Antwerpen. Vier van hen werden 'meester' en vier 'slaaf'.

Inzet

De eerste 262's kwamen in gebruik in Antwerpen Dam en Kinkempois. De volgende locomotieven werden ook afgegeven aan andere stelplaatsen. De tweede serie 262/reeks 82, welke mogelijkheden heeft om in multiple schakeling te rijden, kwam integraal in dienst in Antwerpen Dam en verdrong daar de eerste locs reeks 82. De reeks bleef goed altijd goed vertegenwoordigd in Antwerpen. Maar werd de jaren nadien ook ingezet in Kinkempois, Merelbeke en Schaarbeek (vervanging reeks 80).

Aanpassingen

Met de 8275 werd een bijzondere proef gedaan om de zichtbaarheid te verbeteren: de cabine werd afgenomen en de loc kon enkel nog dienen als 'kalf', multiple geschakeld met een gewone 82'er als 'koe'. De ombouw duurde van november 1975 tot 29 april 1977 (!). De proef voldeed echter niet doordat de zichtbaarheid niet verbeterde (de bestuurder zat immers in de tweede loc en kon één kant op dus juist slechter zien) en door het problematische onderhoud aan de 8275. Tijdens zijn grote revisie in de jaren tachtig werd erover gedacht een cabine terug te plaatsen, maar de originele cabine was toen net gesloopt en nieuwbouw werd te duur geacht. Een lichte aanrijding in de laatste dagen van 2001 bezegelde het lot van de 8275: de loc werd als eerste van de reeks afgevoerd. Gezien de ouderdom van de locomotieven kwam een loc voor onderdelen zo langzamerhand ook goed uit. De restanten van de loc zijn inmiddels gesloopt.

Naast de ombouw van de 8275 zijn er nog enkele afwijkingen bij de reeks. De 8256-8274 zijn geschikt om in multipleschakeling te rijden. In het kader van plannen om de automatische koppeling standaard te maken werden de 8205, 8208, 8215, 8224, 8225, 8237, 8273 en 8274 voorzien van een BSI-koppeling. De 8220, 8221, 8223 en 8252 zijn voorzien van aanpassingen om een sneeuwruimer te monteren, hetgeen overigens de laatste jaren zelden nodig is geweest (zeker sinds de Vennbahn zelden nog bereden wordt). Alle locomotieven zijn in de jaren negentig voorzien van radiografische besturing. Enkele locs van de stelplaats Antwerpen zijn voorzien van oranje zwaailichten voor een betere zichtbaarheid.

Buitendienststelling

"Dankzij" de levering van reeks 77 werden vanaf 2004 stelselmatig locomotieven van reeks 82 buiten dienst gesteld of voorlopig in parc gezet. De jaren hierna werden de locomotieven meermaals van stelplaats gewisseld, en meerdere slechtere exemplaren werden uit dienst genomen waarbij een locomotief in park deze voorgaande verving. In maart 2008 werd een relatief grote groep (7) 82'ers aan de kant geplaatst, in dezelfde periode was er een groot gerucht dat B-cargo een 25-tal locomotieven wilde moderniseren zodat deze nog 5 à 8 jaar mee kunnen draaien in de Antwerpse haven. Het plan werd al snel aan de kant geschoven, en op het einde van het jaar zette men nog maar eens 8 exemplaren aan de kant, wat meteen het einde betekende voor deze locomotieven in Antwerpen. Enkel in Schaarbeek werden de locomotieven nog ingezet voor de rangeringen met reizigerstreinen. Door de crisis van 2009 was er in de goederendienst aan overschot aan 77'ers ontstaan. Enkele 77'ers muteerden naar Schaarbeek en in de loop van 2009 was het over en uit voor reeks 82.

Tweede leven

8218, 8232, 8236, 8242 werden na hun buitendienststelling naar Salzinnes getransporteerd alwaar ze als zwaar materieel de interne rangeringen op zich namen in plaats van reeks 80. De 8242 (tot 09/12/2012) en 8272 mochten rangeringen blijven uitvoeren in de werkplaats van Schaarbeek, en in Antwerpen was deze taak weggelegd voor de 8250. De 82'ers met sneeuwruimers (8221, 8223 en 8252) werden in 2006 overgeplaatst naar Infrabel, welke ze in de winter kan gebruiken om de sporen sneeuwvrij te maken.
Verschillende 82'ers zijn verkocht aan bedrijven in het binnen en het buitenland. On Site Rail, een dochteronderneming van IFB, welke dan weer een dochteronderneming is van B-Logistics bezit een 18-tal locomotieven die verhuurd kunnen worden aan geinteresseerden.

Bewaarde exemplaren

 

Nr	Eigenaar	Standplaats	Opmerkingen
8213	Kolenspoor	As
8219	NMBS	Steenbrugge
8223	TSP	Schaarbeek
8228	SDP	Baasrode-Noord

© Sicco Dierdorp

Het is verboden om de volledige tekst van deze pagina te publiceren zonder toestemming van de rechthebbende