NMBS Diesel Rangeer Locomotieven

Inleiding

Reeks 80, het buitenbeentje... reeks 80 is de enige NMBS rangeerdiesel tot de 77 die géén eigen ontwerp was, maar gebaseerd op een bestaand, buitenlands ontwerp. Tevens was het de eerste rangeerdiesel met centrale cabine, en dus (gezien het feit dat erna nog locomotieven van bijvoorbeeld reeks 84 gebouwd zijn) zijn tijd enigszins vooruit.
In de jaren vijftig streefde overkoepelende Europeese spoorwegorganisaties als de ORE en Eurofima naar een standaardisering van het materieelpark teneinde een kostenbespring te krijgen. Eén van de 'Europeese' ontwerpen was dat van een lichte rangeerloc, die de DB als V60 (later BR 260) in zeer grote aantallen bestelde. Het was wel degelijk de bedoeling grote aantallen van dit type te bestellen, teneinde alle stoomlocs uit de rangeerdienst te verdrijven. Voor het eerste lot van 42 machines type 260 (!) werden BN (260.001-260.021) en ABR (260.022-260.042) ingeschakeld. Zij leverden hun loten tegelijkertijd af. Een derde serie, gebouwd door BN, van 27 stuks (260.043-260.069) bracht het totaal uiteindelijk op het wat uitzonderlijke aantal van 69. Deze serie was iets afwijkend van de rest, uiterlijk met name opvallend door de grotere en dwars geplaatste batterijenkast. Andere gedachten en ontwikkelingen zouden het bij 69 stuks houden, de 260 stond enkel nog model voor de latere reeksen 73 en 82.

Inzet

Nog met een verregaande standaardisering in het hoofd, werden de eerste nieuwe locs verdeeld over Schaarbeek, Merelbeke en Kinkempois en een deel van de nieuwste machines werden op proef ook gezonden naar Monceau. Ook Antwerpen Dam had tijdelijk een loc op proef. In 1966 waren de 260's weer geconcentreerd in eerstgenoemde drie stelplaatsen. Kinkempois verloor de locs in 1973 en 1974 met de komst van nieuwe rangeerdiesels. Vanaf dat moment was het bestand verdeeld over de (ruime) regio Gent en de kleine, maar drukke, spoorregio Brussel. In de laatste jaren van de jaren tachtig stond Merelbeke zijn machines af aan Schaarbeek, welke vanaf dat moment de enige stelplaats voor de inmiddels uitgedunde reeks was. Vanaf dat moment was Brussel een enclave voor een type dat zelden elders in België kwam.

Livrei

De locomotieven kwamen in het donkergroen met gele schrikstrepen op één kop en geel rond de roosters op de andere. In de jaren zeventig werd de Z-livrei toegepast, begin jaren tachtig was dit voltooid. De 8037 van Merelbeke heeft in de jaren zeventig enige jaren rondgereden met schrikstrepen rondom op proef.

Vijf machines (8001, 8002, 8020, 8032 en 8033) werden eind 1993 voorzien van luchtdrogers teneinde te kunnen rangeren met HST-stellen in de nieuwe werkplaats voor TGV en Eurostar te Vorst.

Buitendienststelling

De 260.019 was het eerste slachtoffer van de reeks, de loc van Merelbeke brandde op 27 november 1968 te Wetteren uit en werd gesloopt. Toen de reeks in 1971 vernummerd werd tot 8001-8069, werd nummer 8019 dus overgeslagen. Verder bleef het effectief gehandhaafd tot de tweede helft van de jaren tachtig. Onder invloed van terugval in het goederenvervoer, met name in het intensievere wagenladingenvervoer, daalde de behoefte aan rangeerlocs. Dit had zijn invloed op veel van de oudere reeksen rangeerlocs, die enkele exemplaren aan de kant zagen gaan. Ook van de reeks 80 werden tientallen locomotieven afgevoerd, waarvan een groot aantal verkocht aan Gleismac in Italië of (in twee gevallen) Layritz in Duitsland (welke ze ook weer doorverkocht aan Italië). Negenentwintig exemplaren verdwenen in de jaren 1986-1988. Hoewel zeker de laatste jaren zeer bedreigd, bleef de rest echter nog meer dan tien jaar rijden. Eind jaren negentig begon de afvoer voor onderdelen van de slechtste of beschadigde exemplaren, waardoor er anno 2002 nog een flink bestand over was. Zeer tot verbazing (en verontwaardiging van de Brusselse bestuurders) werd de serie stilgelegd op 15 december 2002, ten voordele van de in veel ogen minder prettige en betrouwbare reeks 82. De 8068 en 8069 waren even eerder al overgedragen aan de CW Salzinnes om daar als 'zwaar gereedschap' te gaan dienen, later aangevuld met de 8066 en 8067 aldaar en de 8035 te Schaarbeek. In 2006 werden de 80'ers in Schaarbeek en Salzinnes vervangen door 82'ers.

Bewaarde exemplaren

 

Nr	Eigenaar	Standplaats	Opmerkingen
8035	NMBS	Malle
8040	SCM	Maldegem	Teloc-uitrusting
8051	Privé	Oostmalle	Staat aan het bedrijf "Beverly food and beverage"
8061	TSP	Saint-Ghislain
8062	MKO	Norden [DE]	Wordt omgebouwd tot een DB V60

© Sicco Dierdorp

Het is verboden om de volledige tekst van deze pagina te publiceren zonder toestemming van de rechthebbende